Vanapa Thlahte: Ka Genogram

Hnam tin hian tihdan phung culture kan nei theuh va. Keini mizo danah chuan Fapa naupang ber te hian nu leh pa ro leh nihna tam tak an chhawm thin a. Nu leh pa te enkawltutura ngaih leh inpui nghaktu tura ngaih an ni a, chuvangin fapa naupang ber hian mizo chhungkuaah pawimawhna an nei ve tlat niin ka hria a.

Vanapa thlah kal zel hi ka hriat sual loh chuan ka rawn tar lan ang khi a ni mai a. Kan tam lo hle a. Vanchiauva, Ralduha > Hranghleia, Chhuahzova te hian fa an lo nei tlem em a ni. Tichuan tunah hian Zumura thlah kal zel leh Lalauva thlah kal zel te chauh hi kan ni ta mai a. Hmeichhefa hi chu thlahtu chhuinaah kan pipute khan an telh ngai lova, keipawhin ka sawi tel ta bik lo.
*Lianchungnunga leh Pastor Aikila hian fa an nei lo tih a ni a.

Ralduha chu Thangzachhinga (Vanapa) fapa naupang ber a ni a. A ni hian fa eng zat nge a neih ka hre lo va, fa a neih tam hmain sakeiiin a seh hlum ta mai pawh a ni thei a, ka Pu Chhuahzova chiah hi a fa neih chhun pawh a ni mai thei e. Tichuan Chhuahzova chuan ka pa (Lalauva) leh ka ni chiah hi fa a nei a. Tichuan kei hi kan unau (mipa 4 zingah) zingah mipa naupangber ka ni a, chuvangin kan thlahtute chanchin theih ang tawka chhui hi ka tih ve tur niin ka hre ta tlat mai a.

Thangzachhinga (Vanapa) hian fapa 3; Vanchiauva, Lianchungnunga, Ralduha a nei a. Liangchungnunga hian fa a nei lo an ti. Vanchiauva hian fa Hranghleia leh Chawngpuithangi a nei a. Hranhleia'n Zumura leh Pastor Aikila a nei a. Pastor Aikila hian fa a nei lo an ti. Zumura hian fa Mamtuka, Engliana, Chawnglianchhinga a nei a.
Chawnglianchhinga hian fa a nei lo. Mamtuka hian fapa 4 a nei a, Engliana hian fapa 3 a nei.

Ka thil hriat chian chu ka Pu Chhuahzova hi a dam rei lova, ka pa naupangte a nih laiin a thi a, chuvangin ka pa chu Zumura inah a seilian a. Hetah hian thlah kal zel indawt danah chuan ka pa leh Zumura hi a stage in ang chiah mah se Zumura hi chu a upa fe zawk a.
Heti hian han sawi ta ila a fiah deuh mahna; Zumura chu Vanchiauva (Thangzachhinga fa upa ber) tupa a ni a. Lalauva (ka pa) chu Ralduha (Thangzachhinga fapa naupang ber) tupa a ni ve thung a.
Tichuan ka pa chu an inah seilianin Zumura fapa Mamtuka, Upa Engliana, Chawnglianchhinga te nen unau piang hmun ang chiahin an awm ta a ni. Hei hian keini chhungkaw hnih te pawh in enhranna emaw awm miah lovin, chhungkaw khata seilian ang maiin keini an tu an fate pawh hi kan inngaina nghal em em mai a ni.

Hetiang a lo nih tak avang hian Mamtuka te Upa Engliana te, Chawnglianchhinga te hi inthlah dan indawtah chuan kan stage in ang chiah mahse Ka pa Mamtuka, ka pa Enga, ka pa Chhinga tiin keini unau chuan kan ko ve ta mai a ni. Anni lahin fa ang chiahin min en bawk a.

Keipawh Aizawlah Zumura fa naupang ber Chawnglianchhinga inah kum 12 dawn ka awm a. Chawnglianchhinga hi ka pa tiin ka ko mai thin a, (a nihna takah chuan ka cousin a ni a) a chhan chu a chunga ka sawi tawh ang khian ka pa hi an ina seilianin unau ang chiaha awm ho an ni a (ka pa hi an pa tur a ni nan). Kum thu ah kan pa te rual an ni ve reng bawk a. Kei phei chu an fa ang chiahin min en a, achhan chu Chawnglianchhinga hian fa a neih lo va, ka pa hian; ka fapa hi inhnenah awm sela in fapa a ni ve mai, kei chu fapa ka ngah a lawm a lo ti a, chuvangin Ka Pa Chawnglianchhinga te nupa pawh hian ka chungah beisei lian tak an nei tih pawh ka hria. Min enkawl dan leh ka chunga an thatna zawng zawng hi ka dam chhungin ka rul seng lo ang. An mi hmangaihna mawlh mai hi a ropui ber chu a ni.

Keipawhin anni enkawl hi ka mawhphurhna a ni tih ka hria. Ka pian thar hnu hian ka ngaihtuahnaah pawh awm ngai lo, mumangah pawh ka manphan ngaih loh danin Rangon lamah te ka awm ta deuh deuh va. Burma pawh hi ka nu dam lohna avanga va let leh zawk, awm rei pawh tum lo kha ka ni a. Rawngbawlna te ka nei a, nupui te ka nei ta deuh deuh va, chutah tum lawk pawh awm lovin Pathian thu zirin Mandalay leh Rangonah lam ka lut ril ta deuh deuh va.

Mahse ka nu leh ka pa (Chawnglianchhinga te nupa) hi ka tawngtainaah ka theihnghilh ngai reng reng lo va. Anni pawh Piangthar tha em em mai an ni a, hetia ka piangthara rawngbawlna ka nei ve te chu an lawm zawk zawk em em a. Kawng leh lamah min mamawh viau mahse rawngbawla ka kal hi min duh sak em em a, min tawngtai sak thin a. Mahse keimah zawk hi vawiin ni thleng hian ka rilruah hian a awm renga, ka nupui pawh hian min hriatthiam pui em em a, ka pa Chhinga leh ka nu Hnuni te han enkawl phaka awm chu a chak ve em em a. Ka nupui hi Aizawlah tum 2 ka zinpui tawh a. Kan inneih hlim leh kan fanu kum 2 a nihin ka zinpui a. Ka fanu Lalhmangaihi hming hi Ka Pa (C.L.Chhinga) sak a ni.

(Ka Pa thlan lungah "Lalauva chawngthu, Vanapa tupa chu 25.3.94 hian Lalpa hnenah a chawl ta" tih a inziak.)
Ka pa 'Lalauva' hi Mizoram NE.khawdungsei atang Burma hi engtikah chiah nge a luh ka hre lo va. Mahse Kawlphai mizo zingah bel chhung hmasa ber pawl chu a ni ngei ang. Janpan ral laia thlawhna tla leh silver vel te zawngin bel (leh khuhhriang) te an chhung thin a ni. Ka nu Lalengi, Tahan venglai Presbyterian Upa Satliana fanu nen hian kum 1961 vel khan Tahan Missionveng biak inah an innei a. Ka nu te hi Champhai bul Ruantlang a tanga Tahana pem lut hi an ni.

Kan in hi Tahan bazar bul chiaha awm a ni a. Ka naupan tet lai hian Tahan Lal, bazar committee ho chuan Bazar area-a rin luh an tum a. Mi dang tam tak pawh an inhmun an chhuhsak nual a. Mahse ka pa hian tha hnem ngai taka a in leh lo lo din sa chu chti maia chhuahsan chu a tum hauh lo. Vanapa thlah a nih zia hi a inhre chiang em em a ni. Kan kawlram thuneitute lal thin dan chu kan hre awm e. Tichuan Lal ho chu inti thu nei takin an rawn kal ta a, kan compound chhungah chuan ka pa leh ka nu nuta te ho chu inring takin an lo ding thap mai. Ka nu nuta (ka pu te ho) hi khawlhring pachal pa rual tak leh huaisen tak an ni vek a.

Kawtthlerah chuan thlirtu mipui an ding khat tlat bawk a. Ka pa chuan a ngam ngamin ka compound chhung hi rawn rap rawh ule a ti ta chher chher mai a ni. Nakinah chuan an zinga pakhat chuan ramri chinah chuan hmawlh rawn khen bur a tum a, chu chu ka pa chuan a nam tlua mahse a khawih em lo. Tichuan Lal ho chu intilal tak thoin an court lama min khin dan tur ngaihtuah turin an kal ta a.

Khami nia ka pa kha khawvel pa zawng zawngah hian ka tan chuan pa nih a va han tling tak em! A fate mitah hian pa huaisen nih a tlinga, ka ngaisang lo thei lo. He Tahan bazar hmun chungchang sawi chuan vawiin ni thleng hian chhungkaw thenkhat rilru a la na vawng vawng zel zuk nia. Ka pa zawng a huaisen zarah vawiin ni thlengin kan in leh lo tih tur keini a fate hian kan neih ve phah a. Kan chhungkaw tan chuan a ni tluka Nopui dawm tlak an awm bil lo.

Hemiin a nghawng hi kan chhungkua chuan sum leh paiah te nen nasa takin kan tuar a. A chhan chu Lal ho hian ka pa chu Court-ah an khing ta a, tichuan ukil te rawih a lo ngai a, court kal reng a lo ngai bawk a. Tin chi hrang hrangin ka pa hi an hek zui a, Mizoram mi a ni a, MNF underground ho tanpui thintu leh chaw pe thintu a ni ti tein an hek a. Court lah hian thu a titlu mai duh thin si lova, sum leh pai a inseng nasa hman em em a ni. Mahse hun a lo rei chuan Lal ho hi court-ah an kal ngai ta lova, a tawpah chuan ka pa hian thiam a chang ta a ni.

Mizoramah lehkha zirturin 1985 kumtir teah ka pain ka u Kima nen min hruai a. Chumi hnu lama Mizoram lama unaute tlawha a rawn zin changa Mizoram miten nangni Burma mi tia hmusitna tawngka te pawh a lo dawng ve ni ngei tur a ni. Tum khat chu kan chaw ei laiin a sawi a, a office lennaah mi pakhatin Burma mi tiin a lo hmusit deuh a ni awm a. Office chhungah chuan ring tawk takin ka hau tak hrep kha, a ti a, he Mizoram tan hian kei leh ka pu te hian thisen chhuah pawh huamin kan lo thawk ngai a sin, nang enge sawi tur i neih ve a. A hunlaia MNF vanga Burma mizo ten kan tuarnate hi hnawmhneah i ngai em ni? tiin, a thiltawn chu a sawi a. He mi tum hian ka pa hi kum upa lam a ni ve tawh a, an lo chhanglet duh lem lo va, a sawi chhawn lai pawh chuan ka lo inthlahrung ang reng zawk khawp a.

Kan unau hi mipa 4 hmeichhia 2 kan ni a. Ka u Chawngthanmawia, Tahan hian fapa 2 a nei a, a upa zawk chu ka pain a hming a sa a, ka pu Chhuahzova hriat reng nan Thangchhuahzova tiin a sa a ni. Ka u Tharzuala (fam) hian fapa 1 a nei a, a hming chu Rodinliana a ni. Ka u Lawmkima, Aizawl hian fapa 3 a nei. Kei (C. Lalawmpuia, Yangon) hian fanu 2 ka nei a, Angeline (kum 9), leh Dorothy (fam)te an ni.##

Ka genogram hi ka blog-a dah that ka duh ve si, lian fiah tha taka dah theih turin paint-ah ka luhpui fuh hlei thei lo va, ka thianpa Pastor Suia'n min siam sak hlauh mai a ka lawm hle mai.

Vawiin (17,8,2010) hian he ka thu ziak hi ka chhiar a, fapa ka neih hma a mi a nih avangin ka fapa chanchin a tel lova, ka ziah belh leh ta a ni. Ka fapa Morgan Chawngchhingpui Lalau hi date 4 Feb. 2010 tlai dar 4pm khan Rangon Insein damdawi inah a piang a, pound 7.10 rit a ni. A hming ka sak chhan chu ama  chanchin kaziahnaah chiang takin ka ziak lang.

Vawiin (21.Feb.2014) hian ka chhiar leh a, ka fapa te zawk David Lalhlimpuia Lalau chu 18.2.2012-ah Rangonah a piang. Thla 11 a nihin a kal thei a. A kal theih veleh pen thum pawh a la pen that theih hmain a hmaah ball ka dah a, a lo pet zel a, a mak khawp mai. Vawiin ni thleng hian ball hi a lawm em em a, thil mum tawh phawt chu ball a ti vek a. Anhling rah chen hian ball a ti a, pet a tum zel mai a ni.(Edited)